امام حسن مجتبی علیه السلام تربیت های الهی اخلاقی را در رفتار های عملی خود بروز داده اند و...

به گزارش خبرنگار«دانشجو سلام»مقاله ای به قلم بهرام کریمی مدیر اجرایی دفتر نهاد رهبری دانشگاه گلستان؛ رمضان سال سوم هجری قمری بود که نخستین میوه زندگی حضرت امیر المومنین علی علیه السلام و حضرت زهرای بتول سلام الله علیها در مدینه، جهان هستی را به یمن قدوم خویش منور فرمودند.

دوران کودکی را درمحیط علم و دانش اسوه های اخلاق پرورش یافتند. ابتدا پدر سپس مادر ؛ هر دو در دامان حضرت رسول اکرم صلی الله علیه وآله و سلم متخلق به اخلاق الهی شدند.  پدر گرامیشان به عنوان ابن عمّ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه وآله و سلم و مادر گرامیشان به عنوان دخت نبوت بودند. از این روی تا هفت سالگی از دامان پر مهر اسوه اخلاق پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و سلمبهره بردند و سه ماه بعد از مهر مادری محروم گردیدند. طبیتا چنین شخصیتی که در محیطی سرشار از آموزه ها و الگوهای اخلاقی پرورش یافت چون والدین و جد گرامیشان متخلق به اخلاق الهی می باشند.

مسئولیت مدنی

امام حسن مجتبی علیه السلام فردی مسئولیت پذیر در برابر افراد جامعه ، مستمندان و تهیدستان بودند. تا جایی که برخی عالمان اهل سنت دربار او می نویسند:

كان الحسن رضى الله عنه له مناقب كثيره: سيدا، حليما، ذاسكينة و وقار وحشمة، جوادا، ممدوحا...^[1]

حسن بن على» داراى امتيازات اخلاقى و فضائل انسانى فراوان بود، او شخصيتى بزرگوار، بردبار، باوقار، متين، سخى و بخشنده، و مورد ستايش مردم بود.

اهمیت والدین به تربیت فرزند

درباره اینکه امام حسن مجتبی علیه السلام اینگونه پرورش یافتند، نظر به اهمیتی است که حضرت علی علیه السلام آن را در قالب نامه ای به فرزندش بیان فرمودند. نامه ای که سراسر آن پند آمیز می باشد. در نامه 31 نهج البلاغه می فرمایند: «.... پس در تربیت تو شتاب کردم پیش از آنکه دل تو سخت گردد و عقل تو به چیز دیگری مشغول شود...»^[2] یعنی قبل از آنکه امور غیر تربیتی(تربیت غلط) در فرزند اثر بخش باشد باید والدین به این مهم بپردازند.

توصیه های پدر به فرزندان

لذا امیر المومنین علیه السلام در نامه 47 فرزندان را رعایت حقوق اجتماعی، دینداری و اعمال عبادی توصیه می فرمایند:

خدا را خدا را در باره يتيمان، نكند آنان گاهى سير و گاه گرسنه بمانند، و حقوقشان ضايع گردد.  خدا را خدا را در باره همسايگان، حقوقشان را رعايّت كنيد كه وصيّت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم شماست، همواره به خوشرفتارى با همسايگان سفارش مى‏ كرد تا آنجا كه گمان برديم براى آنان ارثى معيّن خواهد كرد. خدا را خدا را در باره قرآن، مبادا ديگران در عمل كردن به دستوراتش از شما پيشى گيرند. خدا را خدا را در باره نماز، چرا كه ستون دين شماست....  ^[3]

کاربردی کردن اخلاق در اعمال و رفتار

امام حسن مجتبی علیه السلام تربیت های الهی اخلاقی را در رفتار های عملی خود بروز داده اند. روزى عثمان در كنار مسجد نشسته بود. مرد فقيرى از او كمك مالى خواست. عثمان پنج درهم به وى داد. مرد فقير گفت: مرا نزد كسى راهنمايى كن كه كمك بيشترى به من بكند. عثمان به طرف حضرت مجتبى و حسين بن على (ع) و عبدالله جعفر، كه در گوشه ‏اى از مسجد نشسته بودند، اشاره كرد و گفت: نزد اين چند نفر جوان كه در آنجا نشسته ‏اند برو و از آنها كمك بخواه.
وى پيش آنها رفت و اظهار مطلب كرد. حضرت مجتبى (ع) فرمود: از ديگران كمك مالى خواستن، تنها در سه مورد رواست: ديه‏ اى (خونبها) به گردن انسان باشد و از پرداخت آن بكلى عاجز گردد، يا بدهى كمر شكن داشته باشد و از عهده پرداخت آن برنيايد، و يا فقير و درمانده گردد و دستش به جايى نرسد. آيا كدام يك از اينها براى تو پيش آمده است؟
گفت: اتفاقاً گرفتارى من يكى از همين سه چيز است. حضرت مجتبى (ع) پنجاه دينار به وى داد. به پيروى از آن حضرت، حسين بن على (ع) چهل و نه دينار و عبدالله بن جعفر چهل وهشت دينار به وى دادند.
فقير موقع بازگشت، از كنار عثمان گذشت. عثمان گفت: چه كردى؟ جواب داد: از تو پول خواستم تو هم دادى، ولى هيچ نپرسيدى پول را براى چه منظورى مي ‏خواهم؟ اما وقتى پيش آن سه نفر رفتم يكى از آنها (حسن بن على) در مورد مصرف پول از من سوال كرد و من جواب دادم و آنگاه هر كدام اين مقدار به من عطا كردند. عثمان گفت: اين خاندان، كانون علم و حكمت و سرچشمه نيكى و فضيلتند، نظير آنها را كى توان يافت؟^[4]

مظهر کرامت اهل بیت علیهم السلام

مصادیق کرامت امام حسن علیه السلام در زندگی ایشان فراوان دیده می شود. نوشته اند: حضرت مجتبى (ع) در طول عمر خود دو بار تمام اموال و دارايى خود را در راه خدا خرج كرد و سه بار ثروت خود را به دو نيم تقسيم كرده و نصف آن را براى خود نگهداشت و نصف ديگر را در راه خدا بخشيد.^[5]

امید است به حق محمد و آل محمد علیهم السلام مورد عنایات و توجهات آن حضرت علیه السلام قرار گیریم و این تعلیمات را در زندگی خود عملیاتی نماییم.

[1] - مجلسى، بحارالانوار، تهران، المطبعة الاسلامية، 1393 ه.ق، ج 43، ص 333

[2] - سيوطى، تاريخ الخلفا، ط3، بغداد، مكتبه المثنى، 1383 ه.ق، ص 190 /  ابن واضح، تاريخ يعقوبى، نجف، منشورات المكتبة الحيدرية، 1384 ه.ق، ج 2، ص 215

[3] - تاريخ الخلفا سيوطى ، ط 3، بغداد، مكتبه المثنى، 1383 ه.ق، ص 189

[4] - نهج البلاغه ترجمه دشتی ص 373

[5] - همان ص399

نوشتن دیدگاه